Dzisiaj chciałabym omówić kwestie odpowiedzialności małżonków za długi zaciągnięte tylko przez jednego małżonka w trakcie trwania związku małżeńskiego. Jest to zagadnienie cieszące się dużą popularnością. Bardzo często bowiem od momentu złożenia do sądu pozwu o rozwód do momentu uzyskania prawomocnego wyroku mija nawet kilka lat. Małżonkowie żyją oddzielnie, nie podejmują wspólnych decyzji. Warto zadać sobie pytanie co w sytuacji, gdy małżonek zaciąga kredyt? Czy współmałżonek ponosi za ten dług odpowiedzialność?
Oboje małżonkowie ponoszą odpowiedzialność jako współdłużnicy
Jeżeli umowa o kredyt została podpisana w wyniku działania obojga, oboje małżonkowie są stroną powstałego stosunku prawnego i ponoszą odpowiedzialność jako współdłużnicy. Przepisy kodeksu cywilnego o wielości dłużników będą miały zastosowanie w powyższej sytuacji, z wyłączeniem jednak uregulowań pozostających w sprzeczności z zasadami rządzącymi wspólnością majątkową małżeńską.
Warto w tym miejscu odróżnić wcześniej omawianą sytuację od okoliczności, gdzie ten drugi małżonek (który nie jest dłużnikiem) nie wyraził zgody na zaciągnięcie kolejnego zobowiązania przez współmałżonka. Warunkiem powstania możliwości zaspokojenia się wierzyciela jednego z małżonków także z majątku wspólnego jest właśnie wyrażenie przez drugiego małżonka zgody na zaciągnięcie zobowiązania. Zgoda taka pozwala na wszczęcie postępowania egzekucyjnego wobec majątku wspólnego, ale pamiętajmy współmałżonek wyrażający tą zgodę nie jest współdłużnikiem. Małżonek niedokonujący takiej czynności odpowiada jedynie majątkiem wspólnym (pewną masą majątkową) za cudzy dług (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 24 czerwca 2005 r., V CK 799/2004, Lexis.pl nr 1631409 oraz w wyroku z 6 grudnia 2012 r., III CSK 43/2012, Lexis.pl nr 5159579).
Zgoda małżonka tak naprawdę stanowi zezwolenie na przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego z majątku wspólnego, a nie na dokonanie czynności prawnej czyli np. podpisanie umowy kredytowej. Niedopuszczalne jest żądanie od tego małżonka przeniesienia własności nieruchomości, by doszło do zaspokojenia zobowiązania zaciągniętego przez dłużnika.
Wątpliwości mogą powstać przy umowach, które przewidują obowiązek uiszczania przez małżonka – dłużnika świadczeń okresowych np. w przypadku podpisania umowy najmu. Umowa bowiem może zostać podpisana przed zawarciem małżeństwa, a opłaty płacone już w jego trakcie. Tutaj ma znaczenie chwila podpisania umowy. Jeżeli przed zawarciem małżeństwa to wyłączona jest – co do zasady – możliwość kierowania egzekucji do majątku wspólnego w odniesieniu do należnych wierzycielowi świadczeń okresowych. Kwestia ta jednak jest dyskusyjna w literaturze prawniczej.
Jeżeli w czasie trwania wspólności majątkowej zobowiązanie powstało w wyniku działania jednego z małżonków i jeżeli dłużnikiem w stosunku do wierzyciela pozostaje tylko ten małżonek, a korzyść majątkowa uzyskana w ten sposób została następnie przeznaczona na majątek wspólny, to korzyść ta może być traktowana jako nakład z majątku małżonka – dłużnika, na majątek wspólny i rozliczana między małżonkami jako roszczenie z tytułu nakładów dokonanych na majątek wspólny. Tutaj jednak sąd będzie musiał przeprowadzić postępowanie dowodowe, celem ustalenia na co zostały przeznaczone środki finansowe uzyskane w wyniku zaciągnięcia zobowiązania przez jednego z małżonków. Problem ten będzie rozstrzygany tylko i wyłącznie w postępowaniu o podział majątku wspólnego.
W orzecznictwie sądowym wskazuje się, że sprzeczne z zasadami współżycia społecznego ze względu na charakter wierzytelności, jest zaspokojenie z majątku wspólnego wierzytelności wynikającej z zobowiązań zaciągniętych przez jednego z małżonków, które dotyczą osobistych interesów tego małżonka, a nie przysparzają korzyści drugiemu z małżonków lub pozostałym członkom rodziny ( tak słusznie orzekł Sąd Apelacyjny w Katowicach w postanowieniu z dnia 5 sierpnia 2013 r., V ACz 696/13, LEX nr 1350365).
Z powyższego wynika, że nie jest zasadą, iż wszystkie zobowiązania powstałe w trakcie małżeństwa egzekwowane są z majątku wspólnego małżonków. Muszą być spełnione konkretne przesłanki, aby wierzyciel mógł się zaspokoić nie tylko z majątku odrębnego dłużnika.
Odwiedź nasze siedziby:
Kancelaria adwokacka Łódź
Kancelaria adwokacka Pabianice
Kancelaria adwokacka Brzeziny
